حوزه های علمیه از دیر باز مهد علم و دانش بوده است و بزرگان زیادی را در
علوم مختلف پرورانده است بزرگانی همچون خواجه نصیر الدین طوسی و ملا صدرا و
ابن سینا و شیخ بهایی و علمای معاصر همچون امام خمینی و علامه رفیعی
قزوینی و علامه حسن زاده آملی و ....
اما از زمانی که انقلاب به پیروزی
رسید و حوزه ها همچون بقیه ارگانها صورت اداری به خود گرفت و روحانیون به
دنبال دنیا و جاه و مقام و در درس به دنبال مدرک رفتند و کتب اصیل حوزه را
حذف کردند و به دنبال چند ترم دانشگاه رفتند دچار چنین اوضاعی شدند که دیگر
در حوزه ها از خواجه نصیر ها و شیخ بهایی ها و شیخ صدوق ها و امام خمینی
ها و علامه حسن زاده ها خبری نیست و به قول آیت الله بهجت:خوف این دارم که
فقهاء تقلید ابتدایی از میت را جایز بدانند
اما چرا و چگونه این بلاها
بر سر حوزه ها در آمد پاسخش را باید در کلمات بزرگان این مسیر یافت که مجال
بحث در اینجا نمی باشد انشاءالله در آینده از این موضوع مهم صحبت خواهیم
کرد
رنج نامه طلبگی شعری است بسیار زیبا که در همین رابطه سروده شده است
و به معایب حوزه امروزی پرداخته است و در لابلای آن به علل این امر هم
اشاره شده است
چرا موج فتن در ما اثر کرد مطولهای ما را مختصر کرد
معالم نردبان آسمان بود چراغ راه استنباطیان بود
چرا برداشتند این نردبان را چرا بستند راه آسمان را
کتاب علم را تلخیص کردند به ما بیچارگان تدریس کردند
صرف میر و امثله یادش بخیر صیغه های مشکله یادش بخیر
حجره تاریک و تنگی داشتیم سفره بی آب و رنگی داشتیم
مرا مغنی اللبیبی بود روزی فقاهت را امیدی بود روزی
معالم نردبان آسمان بود چراغ راه استنباطیان بود
چرا برداشتند این نردبان را چرا بستند راه آسمان را
کتاب علم را تلخیص کردند به ما بیچارگان تدریس کردند
صرف میر و امثله یادش بخیر صیغه های مشکله یادش بخیر
حجره تاریک و تنگی داشتیم سفره بی آب و رنگی داشتیم
بحث، ما را عاشق خود کرده بود لمعه ما را لایق خود کرده بود
نفرت از هر خودستایی داشتیم خلق و خوی روستایی داشتیم
راه و رسم بندگی یادش بخیر روزگار سادگی یادش بخیر
کجا رفت آیین صوم و سکوت ابو حمزه خواندن هنگام قنوت
کجایند مردان کشف و شهود سرایر نشینان یوم الخلود
کجایند مردان شب زنده دار خدایان اخلاص و علم و وقار
ما به بزم علم نامحرم شدیم زهر نوشیدیم و بی مرهم شدیم
بس که بر خوان شکم بنشسته ایم شاهراه علم بر خود بسته ایم
ما که سنگ علم بر سر می زنیم در سراب "نمره" پر پر می زنیم
به نام امتحان معتاد گشتیم سراغ علم در خرداد گشتیم
درد مرشد داشتن کمرنگ شد قلب برخی بهر منصب تنگ شد
گر ز ارزشهای خود غفلت کنیم خویش را بی ارج و بی قیمت کنیم
ما کجا آسایش و آسودگی ما کجا دنیا و این آلودگی
هر که جا برنخیزد مرد نیست هر که از میدان گریزد مرد نیست
خدایا دارم از شورا گلایه شده این حوزه ها عین اداره
چرا پنجشنبه ها تعطیل هستیم؟ چنین شد راه بر تحصیل بستیم
به حوزه این همه تعطیل لنگ است الاغ درس و تحصیلات لنگ است
اگر چه سالها در حوزه هستیم هنوز اندر خم یه کوچه هستیم
ز بهر نمره ما تحصیل کردیم تجمل را به خود تحمیل کردیم
خداوندا چه علم این چه علم است؟ که بهر نمره و پاس دو ترم است
ما به خورد و خواب عادت کرده ایم تکیه بر آرنج راحت کرده ایم
غم برای نوع عنوان می خوریم غصه آب و غم نان می خوریم
گفت عالم در کجا گردد هلاک گفتمش در لقمه های شبهه ناک
شبهه خوارانند بی سوز و گداز بی نصیب از لذت راز و نیاز
می کنم در عالم آن روز سیر یاد آن طلاب باهمت بخیر
عادت هر روزشان ایثار بود قلبشان از نور حق سرشار بود
از چه رو ما خود فریبی می کنیم با هم احساس غریبی می کنیم
شیوه همسایگی در پیش بود حرفهاشان واقعا بی نیش بود
ما چرا این راه را گم کرده ایم اکثرا در نمره دربست برده ایم
نمره ها ما را اسیر خویش کرد خلق را یکباره بی تشویش کرد
طفل تحقیق و تعلم خار شد بحث کردن از عقاید عار شد
از حضور عالمان دین جدا شد لباس پاک روحانی دو تا
ساعتی از روز را روحانی اند ساعتی دیگر کت و شلواریند
خلق را در اشتباه انداختند عزت خود را به چاه انداختند
تجمل قاتل علم است و تحصیل شده نوشابه ها بر سفره تذهیب
شده اصل ملاک درس ما بیست ز درس شیخ طوسی ها خبر نیست
ز مرشدهای رهرو کم خبر هست که دستورات بعضی کم اثر است
خداوندا چه درد است این چه درد است که فولاد دلم را آب کرده است
مرا ای دوست، درد طلبگی کشت چه درد است این، مرا شرمندگی کشت
شان ما بالاتر از این حرفهاست عزت یک حوزه فوق جمله هاست
ما که باید صاف و مولایی شویم ننگمان باشد که دنیایی شویم
منبع: نشریه حجره، شماره13و14، مهر و آبان 1383
سید محمود موسوی